معرفي ساز سه تار جزايري

در پستي که با عنوان راهنماي انتخاب بهترين سه تار در وبلاگ آموزشگاه موسيقي منتشر شد دانستيم که يکي از بهترين سازندگان ساز سه تار جزايري هستند.
در اين مقاله شما را با سه تار مفاخري بيشتر آشنا کرده و علت قرار گزفتن اين ساز در بين بهترين ها را خواهيم دانست.
موسيقي در زندگي تمام افراد در سراسر جهان جريان دارد و تأثير موسيقي بر جنبه هاي مختلف زندگي آنچنان بالاست که حتي تصور زندگي بدون موسيقي واقعاً سخت است.
معمولاً براي رسيدن به آرامش، گوش دادن قطعه اي ناب از انواع مختلف موسيقي انتخاب همگان است.
اما آنچه که مي تواند به اجراي زيباي يک اثر منجر شود داشتن ابزار و يا همان آلات موسيقي مورد نظر است.
اساتيد برجسته در مورد بهترين سه تار به اين باور رسيده اند که بهترين سازندگان ساز نوازندگان حرفه اي هستند چون صداها را بهتر تشخيص مي‌دهند و هم چنين به نياز نوازندگان در امر نوازندگي آگاه‌ترند.
اگر شما هم از طرفداران موسيقي دلنواز و سنتي سه تار هستيد پس حتماً نام سه تار استاد جزايري به گوشتان خورده است.
يکي از ماهرترين سازندگان ساز سه تار در کشورمان استاد رامين جزايري مي باشند که در زمينه نوازندگي سه تار هم تخصص و مهارت بالايي دارند.
در ادامه با آثار اين استاد بيشتر آشنا خواهيد شد.

معرفي سه تار جزايري در آموزشگاه موسيقي

استاد رامين جزايري در آذر ماه سال 1340 در تهران متولد شد.
وي از هم دوره اي هاي کيوان ساکت، مسعود شعاري، آقاي همتي، آقاي عزيزي، داوود آزاد و کيهان کلهرمي باشند.
رامين جزايري از شاگردان محمود فرهمند، کامران روحاني و ارژنگ ناجي مي باشند اما نوازندگي سه تار را از دوران نوجواني نزد استاد محمدرضا لطفي فرا گرفتند.
استاد جزايري پيش از اينکه بصورت حرفه اي سه تار بسازد به نوازندگي سه تار آن هم بصورت حرفه اي مشغول بود
ولي به علت علاقه زيادي که به ساختن ساز داشت نوازندگي حرفه اي را کنار گذاشت و ساز ساختن را شروع کرد.

آقاي رامين جزايري در ابتداي ديدن ساز به فکر ساخت آن افتاد و با وجود اين‌که در جايي آموزش نديده بود و در خانواده و دوستان نيز سابقه چنين شغلي وجود نداشت با اين حال، ميل به ساخت ساز از دوران نوجواني در ذهن ايشان ايجاد شد.

مشخصات ساز سه تار استاد جزايري:

سه تار استاد جزايري معمولاً داراي کاسه اسي کوچک است که جنس کاسه از چوب درخت توت يا شاه توت مي باشد.
در مواردي هم از چوب گردو استفاده مي کنند. ولي جنس دسته ساز همواره از چوب گردو است که بر روي آن، 25 عدد پرده بسته مي شود.
انتقال صدا از سيم هاي ساز به کاسه سه تار به واسطه چوب کوچکي به نام خرک صورت مي گيرد.
خرک از جنس چوب شمشاد است و لرزش هاي مربوط به سيم را از طريق صفحه نازک به داخل کاسه هدايت مي کند.
در نتيجه صداها پس از چند بار انعکاس و تشديد، بار ديگر از مسير سوراخ هاي روي صفحه بيرون مي آيند.
طول کاسه سه تار 22 تا 30 ، عرض آن 12 تا 18 و عمق کاسه بين 12 تا 16 سانتي متر است.
دسته سه تار به ضخامت 3 تا 3/5 سانتي متر وطول آن 40 تا 48 سانتي متر مي باشد و کل طول ساز يعني دسته و کاسه، 76 تا 80 سانتي متر طول دارد. سيم هاي سه تار به ترتيب سيم سفيد، سيم زرد، سيم واخوان و سيم بم نام دارند.

مراحل ساخت سه تار در کلاس آموزش سه تار

در سه تار تراش صفحه خيلي مهم است.
صفحه بايد طوري تراشيده شود که نت‌هاي مختلف ساز از صداي زير تا صداي بم را بتواند به خوبي تشديد کند و يک‌نواخت باشد،
چون اگر اين کار درست انجام نشود، ساز در بعضي قسمت‌هاي صدايي، مثلا در محدوده بم يا زير به خوبي نمي‌خواند.
در واقع تراش صفحه سه تار بسيار کار ظريف و پردقتي است.
اما در تار مجموع کاسه بايد با دقت و ظرافت تراشيده شود.
کاسه رنسي ساز نقش بسيار مهمي دارد.
اينکه برخي فکر مي‌کنند که پوست نقش اصلي را دارد و تعيين کننده است، اشتباه است.
چون ما سازهايي را ديده‌ايم که ايراد صوتي داشته‌اند و با تعويض چندين باره‌ي پوست هم مشکل‌اش حل نشده، چون مشکل اصلي از بابت تراش کاسه بوده است.

چرا از چوب توت در ساخت ساز سه تار استفاده مي‌شود؟

يکي از شاخص‌هاي مهم انتخاب چوب براي ساز، قابل دسترس بودن آن است، بعضي‌ها مي‌گويند که چرا با چوب‌هاي ديگر ساز ساخته نمي‌شود و فقط با چوب درخت توت ساز ساخته مي‌شود.
به هر صورت سازسازان به تجربه ديده‌اند که اين چوب هم قابل دسترس است، هم کيفيت صوتي مطلوبي را دارد و هنگامي که کهنه مي‌شود حالت چيني مانند و سختي پيدا مي‌کند، که براي صدا مناسب است.
ساز نويي که با چوب توت ساخته شده است و به تدريج کهنه مي‌شود جنس چوب‌اش تغيير مي‌کند و از حالت نرم اوليه که ساز، نو است به سمت شيشه‌اي شدن و چيني شدن ميل مي‌کند.
براي مثال، چوب گردو چنين خاصيتي را ندارد و يک چوب گردوي 100 ساله کيفيت‌اش خيلي شبيه چوب گردوي 1 ساله است.
به خاطر همين، چوب درخت توت براي ساخت کاسه رنسي ساز و صفحه سه تار انتخاب شده است.
که البته خود چوب توت هم انواع مختلف دارد که گفته مي‌شود 150 نوع از گونه‌هاي مختلف آن شناسايي شده است، که نوع برگ‌هاي‌شان و ميوه‌هاي‌شان متفاوت است، سوا از اين‌که درخت توت نر و ماده هم دارد.
البته جاي کار دارد که ببينيم کدام يک از اين گونه‌ها مي‌تواند بهترين گونه براي سازسازي باشد، که نياز به يک کار گروه از رشته‌هاي تخصصي مختلف دارد، که به صورت آزمايشي اين چوب‌ها را براي سازسازي تست کنند تا به نتايج مطلوب در اين باره رسيد.
ولي به صورت تجربي ممکن است سازسازها متوجه بشوند که کدام گونه از درخت‌هاي توت، براي ساخت ساز مناسب‌تر است.